Yazılım Lisansı Nedir?

Yazılım lisansı, bir yazılım parçasını nasıl kullanabileceğimizi, değiştirebileceğimizi ve paylaşabileceğimizi tanımlayan yasal bir anlaşmadır. Yazılım geliştiricileri, yazılımlarının nasıl kullanılacağına dair belirli hakları ve izinleri belirlemek için bir yazılım lisansı türü seçerler. Bazı geliştiriciler yazılımlarının nasıl kullanılacağıyla ilgili katı kısıtlamalar getirmek isterken, bazıları çok az kısıtlamayla veya hiç kısıtlama olmadan kullanılmasını tercih eder. Bu tercihler, yazılımlarının geniş bir kitle tarafından kullanılmasını istemeleri veya kısıtlayıcı yazılım lisanslarına felsefi olarak karşı çıkmaları gibi nedenlere dayanabilir.

Tescilli Yazılım ve EULA

Tescilli yazılım, yazılımın nasıl kullanılabileceğini, değiştirilebileceğini veya paylaşılabileceğini kısıtlayan bir lisans türüdür. Tescilli yazılım kullanıcıları genellikle bir Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi (EULA) ile belirli kısıtlamalara tabi tutulur. Tescilli yazılım satın aldığınızda, aslında yazılımın sahibi olmadığınızı, sadece onu kullanmanıza izin veren bir lisansa sahip olduğunuzu belirten bir EULA ile karşılaşırsınız.

Açık Kaynak Lisansları

Açık kaynak lisansları, yazılımın ve kaynak kodunun belirli şartlar ve koşullar altında kullanılmasına, değiştirilmesine ve paylaşılmasına izin veren lisans türleridir. Ancak, açık kaynak lisansı olması, yazılımın tamamen serbestçe kullanılabileceği anlamına gelmez. Açık kaynak lisansları, kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılamak veya sorunları gidermek için kaynak kodunu değiştirmelerine izin verebilir, ancak belirli lisans türleri, kullanıcıların hangi özgürlüklere sahip olduğunu belirler.

Açık Kaynak Lisans Türleri: Copyleft ve Permissive

Açık kaynak lisansları genellikle iki ana kategoriye ayrılır: Copyleft ve Permissive.

Permissive Lisanslar

Permissive lisanslar, kodu minimum kısıtlamalarla kopyalamanıza, değiştirmenize ve yeniden dağıtmanıza olanak tanır. Genellikle, bu tür lisanslarla dağıtılan yazılımların kullanıcılarının yalnızca orijinal telif hakkı bildirimini ve lisans metninin bir kopyasını eklemeleri yeterlidir. En popüler permissive lisanslar Apache, MIT ve BSD'dir.

Copyleft Lisanslar

Copyleft lisansları, permissive lisanslarla aynı izinleri verir ancak belirli kısıtlamalarla yeniden lisanslamaya karşı koruma sağlar. Bu, kullanıcıların, lisansta belirtilen orijinal haklara bağlı kalmasını gerektirir. Örneğin, bir yazılım kitaplığını GPL gibi bir copyleft lisansı altında yayınladığınızda, bu lisansı kullanan herkesin aynı şartlara uyması gerekir.

Açık Kaynak Lisanslarının Örnekleri

PostgreSQL

PostgreSQL, BSD veya MIT lisanslarına benzer bir liberal açık kaynak lisansı olan PostgreSQL Lisansı altında yayınlanır. Bu lisans, permissive lisans kategorisine girer ve pek çok bulut sağlayıcısı kendi bulut ortamlarında PostgreSQL DBaaS’i sunar.

MySQL

MySQL, GNU General Public License (GPL) altında lisanslanmıştır ve bu nedenle copyleft lisans kategorisinde yer alır. MySQL de bulut ortamında DBaaS olarak kullanılabilir.

MongoDB

MongoDB, Server Side Public License (SSPL) altında lisanslanmıştır. SSPL, bazı taraflarca özgür yazılım olarak tanınmamaktadır çünkü belirli kullanım alanlarına karşı ayrımcıdır.

Cassandra

Cassandra, Apache Lisansı 2.0 altında lisanslanmıştır ve permissive lisans kategorisine girer. Bu lisans, kullanıcıların kaynak kodunu serbestçe kullanmalarına, değiştirmelerine ve dağıtmalarına izin verir.

Couchbase

Couchbase, Business Source License (BSL) version 1.1 altında lisanslanmıştır. BSL, kaynak kodunu topluluğa yayınlamaya devam ederken kaynak kodlarının nasıl ticarileştirileceğini kontrol etmeye olanak tanır. Bu lisans, belirli koşullar altında üretim ortamında kullanılmasına izin verir.

Sonuç

Kullanacağımız açık kaynak yazılımlarının hangi lisans altında, hangi koşullarla neleri yapıp yapamayacağımızı anlamak, uzun vadeli projelerimizi bu kurallara göre kurgulamak açısından önemlidir. Açık kaynak lisanslarını anlamak ve projelerimiz için en uygun lisans türünü seçmek, yazılım geliştirme süreçlerimizi daha verimli ve etkili hale getirecektir.